هیهات منا الذلة

شعار عاشورایى حسین بن على‏«ع‏»و شعار همه آزادگانى که زیر بار ظلم نمى‏روند وسلطه جباران را نمى‏پذیرند.به معناى‏«ذلت از ما دور است‏»و جمله‏اى است که امام‏حسین‏«ع‏»در یکى از خطبه‏هایش روز عاشورا بیان فرمود،خطبه‏اى با آغاز«تبا لکم ایتهاالجماعة...»که چون همان روز نیز اصرار داشتند آن حضرت را به تسلیم و بیعت وادارند،حضرت نپذیرفت و حیات ذلت‏بار در سایه حکومت‏یزید و ابن زیاد را با کرامت دودمان‏پیامبر و شرافت زندگى مؤمنانه منافى دانست و سر دو راهى مرگ شرافتمندانه یا زندگى‏ذلیلانه،«شرافت‏شهادت‏»را برگزید: «الا و ان الدعى بن الدعى قد ترکنى(رکزنى)بین‏السلة و الذلة،و هیهات له ذلک منى،هیهات منا الذلة،ابى الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون‏و حجور طهرت و جدود طابت و انوف حمیة و نفوس ابیة ان یؤثر طاعة اللئام على مصارع‏الکرام‏» ⁽¹⁷⁾ .

این نوع نگرش به زندگى،تعلیم مکتب است که انسان باید سر دو راهى شهادت یاذلت،عزت شهادت را برگزیند و زندگى زیر ستم را مرگ بداند.حضرت على‏«ع‏»درجنگ صفین،وقتى دید که سپاه معاویه بر شریعه فرات دست‏یافتند و یاران او در مضیقه‏آب قرار گرفتند و چه بسا ذلیلانه تسلیم شوند،در خطبه‏اى آنان را تشویق کرد که‏شمشیرها را با خون دشمن سیراب سازند تا خود سیراب شوند،مرگ،در زندگى ذلیلانه‏است و زندگى در مرگ قاهر و پیروز«فالموت فى حیاتکم مقهورین و الحیاة فى موتکم‏قاهرین‏». ⁽¹⁸⁾ این فرهنگ،در خط حماسه علوى و حسینى متبلور است و سرمایه زندگى باکرامت به شمار مى‏رود.امام خمینى‏«ره‏»نیز در برابر تهدیدهاى استکبار جهانى،در پیام‏خویش فرمود:«هیهات که امت محمد«ص‏»و سیراب شدگان کوثر عاشورا و منتظران‏وراثت صالحان،به مرگ ذلت بار تن در دهند و هیهات که خمینى در برابر تجاوز دیوسیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن کریم و عترت رسول خدا و امت محمد«ص‏»وپیروان ابراهیم حنیف،ساکت و آرام بماند و یا نظاره‏گر صحنه‏هاى ذلت و حقارت‏مسلمانان باشد.» ⁽¹⁹⁾

از آستان همت ما ذلت است دور و اندر کنام غیرت ما نیستش ورود بر ما گمان بردگى زور برده‏اند اى مرگ،همتى که نخواهیم این قیود اکنون که دیده هیچ نبیند به غیر ظلم باید ز جان گذشت،کزین زندگى چه سود؟ ⁽²⁰⁾

سید الشهدا«ع‏»در پاسخ برخى از افراد سپاه کوفه که از او مى‏خواستند گردن به حکومت وفرمان یزید بنهد تا سالم بماند،فرمود:«لا و الله!لا اعطیکم بیدى اعطاء الذلیل و لا اقر اقرارالعبید(لا افر فرار العبید)». ⁽²¹⁾ اینگونه تسلیم شدن را ذلتى برده‏وار مى‏داند و نمى‏پذیرد. ابونصر بن نباته،در باره این دیدگاه حسین‏«ع‏»سروده است:«و الحسین الذى راى الموت فى‏العز حیاة و العیش فى الذل قتلا» ⁽²²⁾ حسین‏«ع‏»کسى است که مرگ همراه عزت را«زندگى‏»

دید و زندگى در ذلت و خوارى را«مرگ‏».